آسیب شناسی مهـریه ( ۲ )
آسیب شناسی مهـریه
تحصیلات در تعیین مهریه بی‌تاثیر است
دكتر حمید یعقوبی ( روانشناس و رئیس مرکز مشاوره وزارت علوم )
فرهنگ درانتخاب مهریه تاثیر بیشتری دارد تا تحصیلات. چشم و هم چشمی‌و رقابت بین خانواده باعث می‌شود تا مهریه‌ها به صورت نامعقول بالا برود و فرقی بین افراد تحصیلكرده و بی‌سواد وجود ندارد. تعیین مهریه سنگین تاثیری در تضمین زندگی آینده ندارد متعهد بودن، تعهد داشتن در رفتار و كردار خوب و... چیزهایی نیست كه با تعیین مهریه سنگین،بالا و پایین شود. انسانی كه متعهد باشد احتیاجی به مهریه سنگین ندارد. اما ممكن است مهریه سنگین عامل بازدارنده‌ای برای طلاق رسمی‌باشد ولی در عین حال ممكن است باعث طلاق عاطفی شود كه این طلاق‌ها هیچ گاه در آمار به حساب نمی‌آیند. وقتی یك طلاق ثبت می‌شود باید بررسی شود كه عوامل نارضایتی زوجین كدام است و مشكل كجاست. قبل از ازدواج باید به دختر و پسر یاد بدهیم كه نوع ارتباط با همسر خود را یاد بگیرند و بدانند كه مهریه سنگین باعث خوشبختی و شیرینی زندگی نمی‌شود اما اعتقاد بر این است كه این نوع مهریه‌ها می‌تواند اعتباری را برای خانواده‌ها به وجود بیاورد و برای دختر هم یك افتخار است كه مهریه‌اش فلان قدر است. بعضی وقت‌ها نیز خانواده‌ها به‌دلیل ترس از آینده دخترشان مهریه سنگین تعیین می‌كنند. از طرف دیگر به دلیل نا امنی اقتصادی و پولدار بودن پسر و چشم و هم چشمی‌خانواده‌ها چرتكه می‌اندازند و مهریه را بالا حساب می‌كنند و پسر هم قبول می‌كند. دخالت دولت در ازدواج صحیح نیست اما در زمان حاضر كه مقدار مهریه‌ها بی‌حساب و كتاب بالا می‌رود باید در این باره فرهنگ‌سازی صورت بگیرد تا بعد از مدتی خود به خود مقدار پایین مهریه در بین خانواده‌ها شكل بگیرد. به نظر می‌رسد كه بالا بردن میزان مهریه در بین خانواده‌ها به تجارت تبدیل شده هیچ جای دنیا اینگونه نیست كه مرد را به دلیل نپرداختن مهریه به زندان بیندازند. باعث تاسف است كه عده‌ای به دلیل لجبازی حاضر می‌شوند فردی كه تا دیروز شریك زندگیشان بوده را به زندان بیندازند. مردها نیز در این میان بی‌تقصیر نیستند. مردها در هنگام خواستگاری ساده انگارانه برخورد می‌كنند و می‌گویند این مهریه را كی داده و كی گرفته و فكر بعد را نمی‌كنند و با توجیهاتی مثل این كه زنم من را به خاطر مهریه به زندان نمی‌اندازد و با من راه می‌آید مهریه را قبول می‌كنند اما در هنگام طلاق هیچ كدام از طرفین راضی نمی‌شوند كه كوتاه بیایند و بیشتر لجبازی می‌كنند.
روح الله بهرامی ( كارشناس حقوقی )
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در مواد متعددی که ناظر به عقود وقراردادهای مختلف از جمله عقد ازدواج است فضای روشن وکاملا شفافی را پیش روی همگان قرار داده .این قانون در ماده 10 خود عقود وقراردادها را مشروط به عدم مخالفت صریح باقانون،اخلاق حسنه ونظم عمومی نافذ دانسته به شهروندان آزادی قراردادی بخشیده است. این قانون در سایر مواد مرتبط با موضوع عقود ومعاملات از جمله ماده 215 ،مالیت داشتن موضوع معاملات را امری شخصی ومنفعت عقلایی داشتن آن را امری عرفی قلمداد کرده ودر‌ها را بر روی کسانی که معمولا درعقد ازدواج مهریه را نظیر مواردی مانند یک کامیون بال مگس، یک پای داماد یا گردن مادر شوهر و...قرار می دهند بسته است.از این‌روست که «اعضای بدن مادر شوهر» ومواردمشابه اگرچه در جای خود قابل احترام ومهم است اما چون مال تلقی نمی شود نمی تواند به عنوان مهریه در ضمن عقد ازدواج درج شود حتی اگر برفرض مثال اعضای بدن مادرشوهر وداماد مال تلقی شونددرصورتی كه قرار باشد روزانه مهریه‌های زوجین نظیر مثال‌های قبل به متقاضیان پرداخت شود بعید است این امر مخالف نظم عمومی اجتماع واخلاق حسنه نباشد. قانون مدنی درماده 1078 و1079 جز شرط مالیت داشتن ،قابل تملک بودن ووجود علم اجمالی به مقدار مهریه شرط ویژه ای برای مهریه قرار نداده وسایر شرایط را به سایر مواد قانونی واصول مسلم حقوقی واگذار کرده است.این قانون تعیین مقدار مهریه را نیز براساس ماده 1080 منوط به تراضی طرفین کرده وحتی برای مواردی که مهریه تعیین نشده یا عدم مهریه در نکاح شرط شودومواردمشابه ازماده1078 تا ماده 1101 احکام خاصی مقرر داشته اما به صورت کلی زن را به موجب ماده 1082از حین عقد مالک مهریه شناخته ودر خصوص مطالبه آن از همسر عند المطالبه بودن را از اوصاف مهریه قرار داده است.
از سوی دیگر به موجب یک قاعده حقوقی مسلم که از ماده 219 این قانون استنباط می شود «عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین وقائم مقام آنها لازم الاتباع است» اصل لزوم معاملات درکنارقواعد فقهی وحقوقی مختلف وفاداری به مهریه واحکام آن را از تکالیف زوجین به شمار می آورد.ظاهرا همه چیز قانونی است وشخص مدعیحق دارد در پناه قانون از همسر خویش انتظارداشته باشد حتی بدون طرح مقوله طلاق آنچه شرعا وقانونا به او تعلق دارد راپرداخت کنداما مشکل اینجاست که معمولا همسران به تنها چیزی که در لحظه تعیین مهریه فکر نکرده‌اند پرداخت آن است!البته چندی قبل وبا صدور بخشنامه جدیدی از سوی رئیس قوه قضائیه در آینده ای نزدیك به مقوله اثبات اعسار محكومان مالی همزمان با دادرسی توجه خواهد شد و بسیاری از محكومان به پرداخت مهریه از تحمل حرمان حبس برای اثبات اعسارشان نجات خواهند یافت اما این اتفاق هیچ گاه به مفهوم حل شدن كامل معمای مهریه‌های نامتعارف نیست.
سقفی برای هیچ
قطعا دمل چرکین زندانیان مهریه زخم تازه ای نیست ودر ادوارمختلف مردان قانون به مصاف این معضل رفته اند.دریکی از آخرین تلاش‌ها نمایندگان دوره هفتم مجلس شورای اسلامی با پیش کشیدن طرح تسهیل ازدواج وبا این هدف که «براساس اصل 10 قانون اساسی همه قوانین و مقررات باید در جهت آسان كردن تشكیل خانواده بر پایه حقوق اسلامی‌باشد» درکنار مکلف کردن دولت به واگذاری تسهیلات به زوج‌های نیازمند تصمیم گرفتند سقف معینی برای مهریه مشخص کنند به این صورت که سقف مهریه ازدواج برای هر منطقه را كمیته سامان ازدواج تعیین و مشخص كند و رعایت سقف تعیین‌شده ملاك صدور سند برای دفاتر ثبتی باشد. اما در کوتاه زمانی گروه‌های مختلفی که این نوع تعیین سقف را یانقض حقوق زنان می دانستند یا منافی آزادی قراردادی شهروندان، دركناربرخی منتقدان دیگر كمربه نابودی این این تلاش بستند تا«مهریه‌های سقف دار»که در قالب طرحی به مجلس تقدیم شده بود راه به جایی نبرد وحتی بعدها از لایحه حمایت از خانواده نیز حذف شده واصلاح این روند معیوب به حوزه مبهم وبلا تكلیف فرهنگ سازی واگذارشود.بدین سان گرهی را كه می‌شد با دست قانون باز كرد به دندان فرهنگ سپرده شدتا استخوان زندانیان مهریه همچنان لای زخم مصائب فرهنگی واجتماعی كشورمان باقی بماند.
این بمب زمان ندارد
وقتی واقع بینانه به ماجرای مهریه وزندانیانش می نگریم این فرآیند شباهت بسیاری باحکایت قومی دارد که بمب خطرناکی را به دست خود می سازند وپس از انفجار مهیب آن به فکر جبران مافات ونجات بازماندگان می افتند.خنده دار است اما در كشور ما اینگونه، پدیده زشت زندانیان مهریه تبدیل به واقعیت دنیای این روزهایمان می شود.واقعیتی که اگر بخواهیم با سلاح مواد قانونی به مصافش رویم باید اصول مسلم حقوقی مان را انکار کنیم واگر قرار باشد با فرهنگ‌سازی، باورهای نا بخردانه اجتماع درباره مهریه را اصلاح کنیم در دور باطلی خواهیم افتاد که اینک در آن به سر می بریم.کلید زندان در دست‌های خودمان است شایدبهتر باشدآن را دردست‌های خودمان نگاه داریم.
در این چند سال بس كه به مردم دروغ گفته شد و ذهن مردم به دروغ آشنا شد برای همین مردم دنبال این كارهای بد افتاده‌اند. گرانی هم همین طور است. وقتی اقتصاد بیماری وجود داشته باشد مردم به كار ملك فكر می‌كنند. جامعه و مردم باید به یكدیگر اعتبار بدهند و همدیگر را درك كنند
از فلسفه تعیین مهریه شروع كنیم. چرا باید در ازدواج مهریه‌ای تعیین شود؟
اصولا مهریه به معنای یك نوع احترام از ناحیه مرد به ناحیه زن است؛ علتش هم این است كه كار اولیه زن خانه‌داری، تربیت و پرورش فرزند است. پرورش و تربیت بچه هم بدون هزینه نیست. برای اینكه كارایی زن بیشتر باشد این تفاوت گذاشته شده است كه زن در مقابل ازدواج مرد یك مهریه‌ای باید گذاشته شود. این تكریمی است كه خداوند برای زن تعیین كرده است. اندازه و مقدار این مهریه هم به عهده زوجین گذاشته است. مهریه كم و زیادش فرق نمی‌كند؛ حتی می‌تواند گفتن ذكر یا كاری باشد. به عنوان مثال آموزش هم می‌تواند مهریه حساب شود. هر جا بین زوجین تفاهم بوده غالبا مهریه‌ها از نظر كیفیت خیلی با ارزش بوده است. مثلا می‌تواند یك سوره قرآن آموزش داده شود یا شاخه گلی به همسر بدهند. به مرور این روش به دینار، درهم و ریال تبدیل شد. اصل واقعه یك كار ارتباطی، اجتماعی و اكرامی بین زن و شوهر است ولی در اثر نداشتن روش‌های سالم این مسئله در خیلی جاها دچار یك بحران شده است.
الان وضعیت تعیین میزان مهریه در بین زوج‌های كشور خودمان را چگونه می‌بینید؟
متاسفانه مهریه در ایران به عنوان پشتوانه زن محسوب می‌شود. از نظر دینی مهریه پشتوانه نیست، بلكه دیدگاه اجتماعی باعث شده كه مهریه به عنوان پشتوانه زن تلقی شود. بنابراین وقتی این دیدگاه تقویت می‌شود، مهریه را به عنوان پشتوانه حساب می‌كنند و فكر می‌كنند هر چقدر بالاتر برود و بیشتر شود، این پشتوانه قوی‌تر است. در صورتی كه دقیقا برعكس است. برای اینكه خانم‌ها و آقایان اگر تفاهم داشته باشند دیگر مشكلی به وجود نمی‌آید. خیلی از زن‌ها با مهریه كم هم راهی خانه شوهر شده‌اند و روی عقل و عقلانیت طوری زندگی كرده‌اند كه مرد با كمال میل تمام مال و اموالش را به نام زن كرده است. بعضی خانواده‌ها هم نمی‌گذارند سوزنی به نام زنشان باشد. حتی هر دو كار اداری می‌كنند و درآمد دارند اما به درآمد زن توجهی نمی‌شود و مرد به نام خودش خانه می‌خرد، در حالی كه نصف بدهكاری توسط زن داده می‌شود. این اشتباهات و اصطكاكات متاسفانه در كشور ما به وجود می‌آید.
چرا تلاش برای تغییر این نگاه غلط جواب نمی‌دهد؟
الان مسئولان از بالا تا پایین تلاش می‌كنند كه این موضوع را حل كنند ولی هنوز به صورت كامل حل نشده است. علتش هم این است كه مردم هنوز این جمله را باور ندارند كه مهریه تحكیم خانواده و پشتوانه زن نیست. یك سلسله كار به وجود آمده كه به این بحران كمك كرده است. چون در پی طلاق‌هایی كه اتفاق افتاده، زن‌ها و دخترها با مهریه‌هایی كه گرفته‌اند ماشین خریده‌اند و خانه مجردی درست كرده‌اند لذا عده زیادی با دیدن این قضایا به طرف زیادی مهریه و گرانی و گرفتن مهریه روی آورده‌ا‌ند.
این مهریه‌های سنگین چه پیامدهایی در جامعه دارد؟
خیلی از عوامل دست به دست هم داده كه كار به اینجا رسیده است. الان آمار سنگینی از مردان جوانی داریم كه برای مهریه در زندان هستند كه این موضوع خیلی خطرناك است. در كنارش آماری داریم كه مردها برای ندادن مهریه از زن‌ها فرار كرده‌اند. خودشان را گم و گور كرده‌اند تا خودشان را نشان ندهند. در بقیه موارد هم با دعوا، تشر، فشار، دروغ‌سازی و سند‌سازی مدعی هستند كه پولی ندارند تا میزان مهریه را بدهند. این‌ها مفاسدی است كه بابت این مهریه‌ها به وجود می‌آید. معمولا مهریه زیاد برای آن مردی كه باید مهریه را بپردازد، سنگین است و زیر بار نمی‌رود. به هیچ شكلی هم نمی‌تواند موضوع را انكار و از پرداخت استنكاف كند. چون نمی‌تواند مجبور است كه به كلك متوسل شود. یكبار دعوا كند، كتك بزند و... تا بتواند موجودیت خودش را حفظ كند.
فكر می‌كنید با چه راهكاری می‌توان مشكلات مربوط به مهریه را حل كرد؟
اگر بشود كه با همكاری قوه قضائیه و دولت مبلغی را برای مهریه تعیین كنند خوب است. البته نه اینكه نوع و میزان مهریه را تعیین كند. دولت حق دارد كه سقفی معین كند و بگوید در ازای بالاتر از میزان، تعهدی در برابر میزان بالای مهریه ندارد. می‌تواند به طور قانونی اعلام كند كه مثلا تا میزان 50 یا 100 سكه را قبول می‌كند. یعنی بگوید ما تعهدات تا این میزان سكه را تعقیب می‌كنیم و بقیه را ما دنبال نمی‌كنیم. اگر دولت تعقیب نكند باید خودشان از همدیگر بگیرند. آن دعوا قابل اصلاح نیست و مشكل دومی پیش می‌آید كه باید برای آن هم فكری كرد. به نظرم اگر این كار را انجام بدهند و ساز و كار آن را تعیین كنند و تبلیغات انجام بگیرد و علما درباره آن بگویند به مرور در ذهن مردم جا می‌افتد كه این مهریه بالا مورد قبول نیست. باید بدانند كه مهریه نوعی اكرام و احترام است و پشتوانه نیست. همین الان هم این موضوع برقرار نیست. اگر بگوییم كه وقتی زن طلاق گرفت می‌تواند از مهریه‌اش به عنوان پشتوانه استفاده كند این غلط است. با این پول تازه بدبخت می‌شود. این زن دیگر نمی‌تواند زندگی كند. بلا سر این آدم می‌آید؛ مالش را می‌گیرند. كسی كه شوهر دومی پیدا كند بالاخره از دستش می‌رود و شوهر آن پول را می‌گیرد. اگر این اتفاق هم نیفتد پای مسئله عشق و عاشقی و محبت و زندگی در میان است. زن مجبور است برای اینكه شوهر را از دست ندهد خرجش كند. پول به هر شكل دوام ندارد و از بین می‌رود. مهریه آن است كه بر اساس شناخت و درك یكدیگر بتوانند میزان آن را تعیین كنند.
چرا به اینجا رسیده‌ایم كه تعیین مهریه زیاد را تضمین زندگی زناشویی می‌دانیم؟
من معتقدم یك بیماری اخلاقی در جامعه پدید آمده و آن این است كه مردم یكدیگر را درك نمی‌كنند. با هم تفاهم و تعاطف (لطف و محبت) دارند اما مثل قدیم همدیگر را دوست ندارند. مثل گذشته دیگر حاضر نیستند برای همدیگر كار كنند. یك حالت جدایی پیش آمده كه این همان بیماری است. من مواردی را دیده‌ام كه خانم و آقایی بعد از 10 سال زندگی همدیگر را درك نكرده‌اند. باید به جایی برسند كه بگویند دیگر با هم دعوا نمی‌كنیم چون طرف مقابل هر چه هست همین است و بهتر نمی‌شود. باید در همین شرایط با هم كنار بیایند. اجمالا آنچه بنده از احكام دین و مسائل مربوط به توانمندی‌ها و ناتوانی‌ها و اثرات معكوسی كه از میزان مهریه‌های بالا می‌بینم، یك بحران به وجود آمده است. به نظرم نمی‌رسد با این كارهایی كه الان انجام می‌گیرد مشكلات حل شود. دولت باید قانونی بگذارد كه قوه قضائیه بیش از میزانی معلوم ملزم به گرفتن مهریه نباشد. اگر ملزم به اخذ مهریه نشوند مردم می‌فهمند كه از یك میزانی، مهریه دیگر اعتباری ندارد. اعتبار حقوقی دارد اما از زندان و... خبری نیست. یك راهكار دیگر این است كه در روز اول عقد توانمندی در پرداخت را ببینند و اگر مردی توان تامین مهریه را ندارد این كار را انجام ندهد. راهكار سوم هم این است كه از نظر شرعی به طرفین ازدواج بفهمانند كه بهترین زنان كسانی هستند كه مهریه‌شان كم باشد. هیچ كجا نگفته‌اند كه مهریه زیاد باشد، مهریه باید كم باشد. مقام معظم رهبری درباره زن بیاناتی را فرمودند كه اگر به آنها توجه شود راهگشاست. ایشان در جایی گفتند «مسئله زن و خانواده براى كشور، جزو مسائل درجه یك است. در همین زمینه مسئله زن، این همه منابع و تعالیم اسلامى در دسترس ماست. خدا در رابطه مردان و زنان مومن مسائل مهم و راهگشایی را فرموده است تا مردم بتوانند با مهریه دادن و مهریه گرفتن زندگی شرینی داشته باشند.
شما در حرف‌هایتان به این مورد اشاره كردید كه مردم در تعبیر غلطی مهریه را به عنوان پشتوانه محسوب می‌كنند. اسلام چه موردی را برای تضمین زندگی زن قرار داده است؟
زن با ازدواج واجب النفقه می‌شود. زنی با مهریه كم و زنی با مهریه 100 میلیون تومان در گرفتن نفقه با هم تفاوتی ندارند. شوهر باید به آنها نفقه پرداخت كند.
بهترین مهریه از نگاه اسلام چیست؟
در روایت داریم كه كمترین مهریه را تعیین كنید. این كمترین در زمان و اوضاع مختلف و شئون خانواده‌ها فرق می‌كند. در زمان فعلی ما شئون را هم گم كرده‌ایم. شئون را به مال و ثروت می‌دانیم در صورتی كه این طوری نیست. شئون خانوادگی به فرهنگ خانواده است كه فرهنگ خانواده‌ها به همدیگر بخورد. نه اینكه بگوییم كی پول دارد و كی ندارد. بسیاری از مردم به واسطه اینكه پولدار شدند چون استقلال پولی نداشتند با تظاهر به این كارها می‌خواهند خودشان را از عقده پول دربیاورند. هر كس دوست دارد نسبت به آنچه دارد خودنمایی كند لذا نوكیسه‌ها مهریه‌های بیشتری تعیین می‌كنند. به خاطر همین مهریه‌های دخترهای خانواده‌های اصیل مهریه‌های كمی دارند. من به واسطه اینكه با مسئله ازدواج سر و كار دارم دلم می‌سوزد می‌بینم كه ثروتمندان ما 4، 5 سكه مهریه می‌كنند اما آنهایی كه می‌خواهند خودشان را ثروتمند نشان بدهند 1000 سكه مهریه می‌كنند. این‌ها توانایی‌اش را ندارند اما این كار دروغین را برای خودشان اعتبار می‌دانند. تا بیماری‌های اخلاقی جامعه اصلاح نشود این موارد هم اصلاح نمی‌شود. جامعه باید یكدیگر را تحمل كنند. باید به همدیگر اعتماد كنند و نسبت به امور اجتماعی و آنچه از درد دیگران می‌شنوند یاور یكدیگر باشند. در این چند سال بس كه به مردم دروغ گفته شد و ذهن مردم به دروغ آشنا شد برای همین مردم دنبال این كارهای بد افتاده‌اند. گرانی هم همین طور است. وقتی اقتصاد بیماری وجود داشته باشد مردم به كار ملك فكر می‌كنند. جامعه و مردم باید به یكدیگر اعتبار بدهند و همدیگر را درك كنند. جامعه باید سلیم النفس باشد. در روایت هم آمده كه مردم خداوند واجباتی برای شما قرار داده است، واجبات خودتان را خوب انجام بدهید. واجبات خرج زندگی است اما آنچه بیرون زندگی اتفاق می‌افتد بَرج زندگی است؛ الان برج مردم بیشتر از خرجشان است. چون اقتصاد ناسالم بوده و كار كم شده و بیكاری زیاد است. اگر اخلاقیات درست باشد هم جدایی پایین می‌آید هم همدیگر را می‌خواهند.
پرداخت مهریه چه شرایطی دارد؟ آیا زندانی كردن مردان می‌تواند كمكی به بازپرداخت مهریه كند؟
مهریه عندالاستطاعه و عندقدرته است. یك دسته دیگر هم عندالمطالبه است. اینكه زن كی مطالبه كند و كی مرد بتواند پرداخت كند یك نوع است. نظر شرع این است كه اگر مرد نتواند مهریه را پرداخت كند باید به او مدت بدهند. زندانی كردن مردها بابت مهریه ندادن فقط به زن نگرفتن كمك می‌كند! یا اگر مردی زن بگیرد خودش را گم‌وگور می‌كند تا زن پیدایش نكند. اصل زن و شوهری عاطفه و محبت است. اگر این طور نباشد شیرازه خانواده‌ها از همدیگر می‌پاشد.
الان مهم‌ترین آسیب‌ها و تهدیدهایی كه در این زمینه می‌بینید چه مواردی هستند؟
من سه مشكل عمده می‌بینم. اولی عدم درك یكدیگر است. دوم اینكه خانواده‌ها به هیچ وجه حاضر نیستند فرهنگ همدیگر را بشناسند و قبل از فرهنگ شناسی ازدواج می‌كنند. فرهنگ‌شناسی هم پنهان نیست و خدا طوری معین كرده كه طرفین می‌فهمند. حتی با یك چایی خوردن و نشستن و برخاستن مشخص می‌شود. گاهی فرهنگ‌ها به هم نمی‌خورد. به طور مثال گاهی یك طرف خیلی رخت عوض می‌كند اما آن یكی هفته‌ای یكبار رخت عوض می‌كند. یك خانواده مصرف بهداشتی زیادی دارد و آن یكی كمتر مصرف دارد. در گفتار هم همین طور است. چون به این مسائل عادت كرده‌اند. وقتی زوجی با هم ازدواج می‌كنند زن جزو خانواده شوهر می‌شود و شوهر جزو خانواده زن اما هر كدام فرهنگ خودشان را دارند. یك طرف جوری بار آمده كه وقتی كلمات زشت می‌گویند با هم می‌خندند اما طرف مقابل با شنیدن كلمات زشت داغان می‌شود.
این آموزش‌های مهارت زندگی كجا باید به طرفین منتقل شود؟
بیشتر خانواده نقش دارد. در بیرون و كتاب و... نمی‌شود زندگی كرد. باید تجربیات را در درون فضای خانواده به همدیگر منتقل كرد. اولادها باید فرهنگ خانواده را بپذیرند و گفتارشان به هم بخواند، رفتارشان را قبول كند و كردارشان باید یگانه باشد. گاهی خانواده‌ای مسائلی را مهم می‌داند اما خانواده طرف مقابل مسخره می‌داند. اگر فرهنگ طرفین به هم بخواند دعوایی پیش نمی‌آید. فرهنگ آموزش تدریجی خانواده در گذشته زیاد بود. حالا هر كسی عزت و شوكت خودش را در یك فرهنگ نو می‌داند. با انقلاب در كشور ما مردم یكدفعه جابه‌جا شدند؛ فقیر دارا شد و دارا فقیر شد و تحولات زیادی به وجود آمد. فرهنگ‌ها به هم ریخت. الان اكثر مردم فرهنگ سالم ندارند الا اقلیتی كه اصالت خانوادگی خود را حفظ كرده‌اند.
در كدام مرحله از ازدواج باید اینگونه مسائل را حل كرد؟
فرهنگ غلطی در انتخاب همسر وجود دارد كه باید آن را عوض كنند. با فرهنگ زیست همراه ازدواج كنند. اگر غیر از این باشد هر چقدر هم مهریه زیادی داشته باشند فایده‌ای ندارد و نمی‌توانند با هم زندگی كنند. به خانم‌ها هم توصیه می‌كنم كه با دوستی‌ها و رابطه‌ها هیچ وقت امیدوار به ازدواج نباشند. پسرجوانی كه با ذهنیتی آلوده دختری را اغفال می‌كند و به خواسته‌های نامشروعش رسیده دلیلی نمی‌بیند كه مهریه بدهد و خرج سالن و ازدواج را بدهد. اگر حریم حرمت و سرمایه ازدواج را حفظ كنند می‌توانند طبق شرع و سنت اسلام ازدواج كنند.
110 قطعه سفر و چند راس آهو!
صفحات
حوادث روزنامه‌ها هر چند وقت یکبار از مهریه‌هایی خبر می‌آورند که تا مدتی
نقل مجالس و محافل مردم می‌شود. یكی از شعبه‌هایی كه هرازگاه اخبار
مهریه‌های عجیب و غریب در آن مطرح می‌شود شعبه 268 مجتمع قضایی خانواده ونك
است.
در یکی از پرونده‌هایی كه در این شعبه مطرح شده، زن جوانی با حضور در دادگاه خواستار مهریه خود كه 110 راس آهوی وحشی است، شد.
در پرونده‌ای دیگر زن جوان درخواست كرد تا همسرش مهریه او را كه یك كیلو
بال مگس بود در اختیارش قرار دهد. با این حساب در صورت اصرار وی آقای
داماد باید تمام عمر خود را به شكار مگس بپردازد و یك كیلو بال مگس تهیه و
به وظیفه قانونی برای پرداخت این مهریه غیرعقلانی عمل كند. یکی دیگر از
این موارد در بهمن ماه 87 مهریه هزار بوسه‌ای یک زن جوان بود که دیگر حاضر
نبود در کنار همسرش زندگی کند . البته این زن که به‌شدت از همسرش متنفر
بود حتی نپذیرفت حکم یک بوسه برای جدایی‌اش صادر شود! در همین ماه زن
جوانی نزد قاضی دادگاه خانواده رفت و در حالی که فقط 6 ماه از زندگی
مشترکش می‌گذشت مهریه سفر به پایتخت 110 کشور را به اجرا گذاشت! نوعروس
مدعی بود که داماد این مهریه عجیب را تعیین کرده و وعده داده هر دو ماه
یکبار همسرش را به سفر خارج از کشور ببرد اما به قولش عمل نکرده است.
در یکی دیگر از موارد زن جوان مهریه 10 هزار سکه‌ای خود را به اجرا گذاشت
تا شوهرش با زن مورد علاقه خود ازدواج کند. مرد که تاجر آهن است با
اصرارهای مادرش با دختری ازدواج کرد که علاقه‌ای به وی نداشت در حالی که
با دختر مورد علاقه‌اش رابطه پنهانی داشت و وی را به عقد موقت خود درآورده
بود. به همین خاطر زن جوان مهریه سنگین خود را به اجرا گذاشت تا پای خود
را از زندگی شوهر و هوویش بیرون بکشد. این فقط نوعروسان نیستند که
مهریه‌شان را مطالبه می‌کنند. در یك نمونه دیگر در شعبه 268 دادگاه
خانواده یك مادربزرگ 70 ساله پس از 55سال زندگی مشترك، قرص و محكم مقابل
قاضی قرار گرفت و درخواست كرد تا همسرش 1500سكه‌ای را كه مهر او كرده
پرداخت كند. در تحقیق از این زوج معلوم شد مادربزرگ 70 ساله یك سال پیش
شوهرش را ترغیب كرده بود كه با هم راهی یك دفترخانه شوند و او مهریه‌اش را
از 12سكه به 1500 سكه تغییر دهد!
تحصیلات در تعیین مهریه بی‌تاثیر است
دكتر حمید یعقوبی ( روانشناس و رئیس مرکز مشاوره وزارت علوم )
فرهنگ درانتخاب مهریه تاثیر بیشتری دارد تا تحصیلات. چشم و هم چشمی‌و رقابت بین خانواده باعث می‌شود تا مهریه‌ها به صورت نامعقول بالا برود و فرقی بین افراد تحصیلكرده و بی‌سواد وجود ندارد. تعیین مهریه سنگین تاثیری در تضمین زندگی آینده ندارد متعهد بودن، تعهد داشتن در رفتار و كردار خوب و... چیزهایی نیست كه با تعیین مهریه سنگین،بالا و پایین شود. انسانی كه متعهد باشد احتیاجی به مهریه سنگین ندارد. اما ممكن است مهریه سنگین عامل بازدارنده‌ای برای طلاق رسمی‌باشد ولی در عین حال ممكن است باعث طلاق عاطفی شود كه این طلاق‌ها هیچ گاه در آمار به حساب نمی‌آیند. وقتی یك طلاق ثبت می‌شود باید بررسی شود كه عوامل نارضایتی زوجین كدام است و مشكل كجاست. قبل از ازدواج باید به دختر و پسر یاد بدهیم كه نوع ارتباط با همسر خود را یاد بگیرند و بدانند كه مهریه سنگین باعث خوشبختی و شیرینی زندگی نمی‌شود اما اعتقاد بر این است كه این نوع مهریه‌ها می‌تواند اعتباری را برای خانواده‌ها به وجود بیاورد و برای دختر هم یك افتخار است كه مهریه‌اش فلان قدر است. بعضی وقت‌ها نیز خانواده‌ها به‌دلیل ترس از آینده دخترشان مهریه سنگین تعیین می‌كنند. از طرف دیگر به دلیل نا امنی اقتصادی و پولدار بودن پسر و چشم و هم چشمی‌خانواده‌ها چرتكه می‌اندازند و مهریه را بالا حساب می‌كنند و پسر هم قبول می‌كند. دخالت دولت در ازدواج صحیح نیست اما در زمان حاضر كه مقدار مهریه‌ها بی‌حساب و كتاب بالا می‌رود باید در این باره فرهنگ‌سازی صورت بگیرد تا بعد از مدتی خود به خود مقدار پایین مهریه در بین خانواده‌ها شكل بگیرد. به نظر می‌رسد كه بالا بردن میزان مهریه در بین خانواده‌ها به تجارت تبدیل شده هیچ جای دنیا اینگونه نیست كه مرد را به دلیل نپرداختن مهریه به زندان بیندازند. باعث تاسف است كه عده‌ای به دلیل لجبازی حاضر می‌شوند فردی كه تا دیروز شریك زندگیشان بوده را به زندان بیندازند. مردها نیز در این میان بی‌تقصیر نیستند. مردها در هنگام خواستگاری ساده انگارانه برخورد می‌كنند و می‌گویند این مهریه را كی داده و كی گرفته و فكر بعد را نمی‌كنند و با توجیهاتی مثل این كه زنم من را به خاطر مهریه به زندان نمی‌اندازد و با من راه می‌آید مهریه را قبول می‌كنند اما در هنگام طلاق هیچ كدام از طرفین راضی نمی‌شوند كه كوتاه بیایند و بیشتر لجبازی می‌كنند.
کلید زندان دست خودمان است
روح الله بهرامی ( كارشناس حقوقی )
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در مواد متعددی که ناظر به عقود وقراردادهای مختلف از جمله عقد ازدواج است فضای روشن وکاملا شفافی را پیش روی همگان قرار داده .این قانون در ماده 10 خود عقود وقراردادها را مشروط به عدم مخالفت صریح باقانون،اخلاق حسنه ونظم عمومی نافذ دانسته به شهروندان آزادی قراردادی بخشیده است. این قانون در سایر مواد مرتبط با موضوع عقود ومعاملات از جمله ماده 215 ،مالیت داشتن موضوع معاملات را امری شخصی ومنفعت عقلایی داشتن آن را امری عرفی قلمداد کرده ودر‌ها را بر روی کسانی که معمولا درعقد ازدواج مهریه را نظیر مواردی مانند یک کامیون بال مگس، یک پای داماد یا گردن مادر شوهر و...قرار می دهند بسته است.از این‌روست که «اعضای بدن مادر شوهر» ومواردمشابه اگرچه در جای خود قابل احترام ومهم است اما چون مال تلقی نمی شود نمی تواند به عنوان مهریه در ضمن عقد ازدواج درج شود حتی اگر برفرض مثال اعضای بدن مادرشوهر وداماد مال تلقی شونددرصورتی كه قرار باشد روزانه مهریه‌های زوجین نظیر مثال‌های قبل به متقاضیان پرداخت شود بعید است این امر مخالف نظم عمومی اجتماع واخلاق حسنه نباشد. قانون مدنی درماده 1078 و1079 جز شرط مالیت داشتن ،قابل تملک بودن ووجود علم اجمالی به مقدار مهریه شرط ویژه ای برای مهریه قرار نداده وسایر شرایط را به سایر مواد قانونی واصول مسلم حقوقی واگذار کرده است.این قانون تعیین مقدار مهریه را نیز براساس ماده 1080 منوط به تراضی طرفین کرده وحتی برای مواردی که مهریه تعیین نشده یا عدم مهریه در نکاح شرط شودومواردمشابه ازماده1078 تا ماده 1101 احکام خاصی مقرر داشته اما به صورت کلی زن را به موجب ماده 1082از حین عقد مالک مهریه شناخته ودر خصوص مطالبه آن از همسر عند المطالبه بودن را از اوصاف مهریه قرار داده است.
از سوی دیگر به موجب یک قاعده حقوقی مسلم که از ماده 219 این قانون استنباط می شود «عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین وقائم مقام آنها لازم الاتباع است» اصل لزوم معاملات درکنارقواعد فقهی وحقوقی مختلف وفاداری به مهریه واحکام آن را از تکالیف زوجین به شمار می آورد.ظاهرا همه چیز قانونی است وشخص مدعیحق دارد در پناه قانون از همسر خویش انتظارداشته باشد حتی بدون طرح مقوله طلاق آنچه شرعا وقانونا به او تعلق دارد راپرداخت کنداما مشکل اینجاست که معمولا همسران به تنها چیزی که در لحظه تعیین مهریه فکر نکرده‌اند پرداخت آن است!البته چندی قبل وبا صدور بخشنامه جدیدی از سوی رئیس قوه قضائیه در آینده ای نزدیك به مقوله اثبات اعسار محكومان مالی همزمان با دادرسی توجه خواهد شد و بسیاری از محكومان به پرداخت مهریه از تحمل حرمان حبس برای اثبات اعسارشان نجات خواهند یافت اما این اتفاق هیچ گاه به مفهوم حل شدن كامل معمای مهریه‌های نامتعارف نیست.
سقفی برای هیچ
قطعا دمل چرکین زندانیان مهریه زخم تازه ای نیست ودر ادوارمختلف مردان قانون به مصاف این معضل رفته اند.دریکی از آخرین تلاش‌ها نمایندگان دوره هفتم مجلس شورای اسلامی با پیش کشیدن طرح تسهیل ازدواج وبا این هدف که «براساس اصل 10 قانون اساسی همه قوانین و مقررات باید در جهت آسان كردن تشكیل خانواده بر پایه حقوق اسلامی‌باشد» درکنار مکلف کردن دولت به واگذاری تسهیلات به زوج‌های نیازمند تصمیم گرفتند سقف معینی برای مهریه مشخص کنند به این صورت که سقف مهریه ازدواج برای هر منطقه را كمیته سامان ازدواج تعیین و مشخص كند و رعایت سقف تعیین‌شده ملاك صدور سند برای دفاتر ثبتی باشد. اما در کوتاه زمانی گروه‌های مختلفی که این نوع تعیین سقف را یانقض حقوق زنان می دانستند یا منافی آزادی قراردادی شهروندان، دركناربرخی منتقدان دیگر كمربه نابودی این این تلاش بستند تا«مهریه‌های سقف دار»که در قالب طرحی به مجلس تقدیم شده بود راه به جایی نبرد وحتی بعدها از لایحه حمایت از خانواده نیز حذف شده واصلاح این روند معیوب به حوزه مبهم وبلا تكلیف فرهنگ سازی واگذارشود.بدین سان گرهی را كه می‌شد با دست قانون باز كرد به دندان فرهنگ سپرده شدتا استخوان زندانیان مهریه همچنان لای زخم مصائب فرهنگی واجتماعی كشورمان باقی بماند.
این بمب زمان ندارد
وقتی واقع بینانه به ماجرای مهریه وزندانیانش می نگریم این فرآیند شباهت بسیاری باحکایت قومی دارد که بمب خطرناکی را به دست خود می سازند وپس از انفجار مهیب آن به فکر جبران مافات ونجات بازماندگان می افتند.خنده دار است اما در كشور ما اینگونه، پدیده زشت زندانیان مهریه تبدیل به واقعیت دنیای این روزهایمان می شود.واقعیتی که اگر بخواهیم با سلاح مواد قانونی به مصافش رویم باید اصول مسلم حقوقی مان را انکار کنیم واگر قرار باشد با فرهنگ‌سازی، باورهای نا بخردانه اجتماع درباره مهریه را اصلاح کنیم در دور باطلی خواهیم افتاد که اینک در آن به سر می بریم.کلید زندان در دست‌های خودمان است شایدبهتر باشدآن را دردست‌های خودمان نگاه داریم.
«نگاه اسلام به موضوع مهریه» در گفت‌وگوی تهران امروز با استاد اخلاق، حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی
- مهریه زیاد «دروغ» را در جامعه زیاد می كند
در این چند سال بس كه به مردم دروغ گفته شد و ذهن مردم به دروغ آشنا شد برای همین مردم دنبال این كارهای بد افتاده‌اند. گرانی هم همین طور است. وقتی اقتصاد بیماری وجود داشته باشد مردم به كار ملك فكر می‌كنند. جامعه و مردم باید به یكدیگر اعتبار بدهند و همدیگر را درك كنند
از فلسفه تعیین مهریه شروع كنیم. چرا باید در ازدواج مهریه‌ای تعیین شود؟
اصولا مهریه به معنای یك نوع احترام از ناحیه مرد به ناحیه زن است؛ علتش هم این است كه كار اولیه زن خانه‌داری، تربیت و پرورش فرزند است. پرورش و تربیت بچه هم بدون هزینه نیست. برای اینكه كارایی زن بیشتر باشد این تفاوت گذاشته شده است كه زن در مقابل ازدواج مرد یك مهریه‌ای باید گذاشته شود. این تكریمی است كه خداوند برای زن تعیین كرده است. اندازه و مقدار این مهریه هم به عهده زوجین گذاشته است. مهریه كم و زیادش فرق نمی‌كند؛ حتی می‌تواند گفتن ذكر یا كاری باشد. به عنوان مثال آموزش هم می‌تواند مهریه حساب شود. هر جا بین زوجین تفاهم بوده غالبا مهریه‌ها از نظر كیفیت خیلی با ارزش بوده است. مثلا می‌تواند یك سوره قرآن آموزش داده شود یا شاخه گلی به همسر بدهند. به مرور این روش به دینار، درهم و ریال تبدیل شد. اصل واقعه یك كار ارتباطی، اجتماعی و اكرامی بین زن و شوهر است ولی در اثر نداشتن روش‌های سالم این مسئله در خیلی جاها دچار یك بحران شده است.
الان وضعیت تعیین میزان مهریه در بین زوج‌های كشور خودمان را چگونه می‌بینید؟
متاسفانه مهریه در ایران به عنوان پشتوانه زن محسوب می‌شود. از نظر دینی مهریه پشتوانه نیست، بلكه دیدگاه اجتماعی باعث شده كه مهریه به عنوان پشتوانه زن تلقی شود. بنابراین وقتی این دیدگاه تقویت می‌شود، مهریه را به عنوان پشتوانه حساب می‌كنند و فكر می‌كنند هر چقدر بالاتر برود و بیشتر شود، این پشتوانه قوی‌تر است. در صورتی كه دقیقا برعكس است. برای اینكه خانم‌ها و آقایان اگر تفاهم داشته باشند دیگر مشكلی به وجود نمی‌آید. خیلی از زن‌ها با مهریه كم هم راهی خانه شوهر شده‌اند و روی عقل و عقلانیت طوری زندگی كرده‌اند كه مرد با كمال میل تمام مال و اموالش را به نام زن كرده است. بعضی خانواده‌ها هم نمی‌گذارند سوزنی به نام زنشان باشد. حتی هر دو كار اداری می‌كنند و درآمد دارند اما به درآمد زن توجهی نمی‌شود و مرد به نام خودش خانه می‌خرد، در حالی كه نصف بدهكاری توسط زن داده می‌شود. این اشتباهات و اصطكاكات متاسفانه در كشور ما به وجود می‌آید.
چرا تلاش برای تغییر این نگاه غلط جواب نمی‌دهد؟
الان مسئولان از بالا تا پایین تلاش می‌كنند كه این موضوع را حل كنند ولی هنوز به صورت كامل حل نشده است. علتش هم این است كه مردم هنوز این جمله را باور ندارند كه مهریه تحكیم خانواده و پشتوانه زن نیست. یك سلسله كار به وجود آمده كه به این بحران كمك كرده است. چون در پی طلاق‌هایی كه اتفاق افتاده، زن‌ها و دخترها با مهریه‌هایی كه گرفته‌اند ماشین خریده‌اند و خانه مجردی درست كرده‌اند لذا عده زیادی با دیدن این قضایا به طرف زیادی مهریه و گرانی و گرفتن مهریه روی آورده‌ا‌ند.
این مهریه‌های سنگین چه پیامدهایی در جامعه دارد؟
خیلی از عوامل دست به دست هم داده كه كار به اینجا رسیده است. الان آمار سنگینی از مردان جوانی داریم كه برای مهریه در زندان هستند كه این موضوع خیلی خطرناك است. در كنارش آماری داریم كه مردها برای ندادن مهریه از زن‌ها فرار كرده‌اند. خودشان را گم و گور كرده‌اند تا خودشان را نشان ندهند. در بقیه موارد هم با دعوا، تشر، فشار، دروغ‌سازی و سند‌سازی مدعی هستند كه پولی ندارند تا میزان مهریه را بدهند. این‌ها مفاسدی است كه بابت این مهریه‌ها به وجود می‌آید. معمولا مهریه زیاد برای آن مردی كه باید مهریه را بپردازد، سنگین است و زیر بار نمی‌رود. به هیچ شكلی هم نمی‌تواند موضوع را انكار و از پرداخت استنكاف كند. چون نمی‌تواند مجبور است كه به كلك متوسل شود. یكبار دعوا كند، كتك بزند و... تا بتواند موجودیت خودش را حفظ كند.
فكر می‌كنید با چه راهكاری می‌توان مشكلات مربوط به مهریه را حل كرد؟
اگر بشود كه با همكاری قوه قضائیه و دولت مبلغی را برای مهریه تعیین كنند خوب است. البته نه اینكه نوع و میزان مهریه را تعیین كند. دولت حق دارد كه سقفی معین كند و بگوید در ازای بالاتر از میزان، تعهدی در برابر میزان بالای مهریه ندارد. می‌تواند به طور قانونی اعلام كند كه مثلا تا میزان 50 یا 100 سكه را قبول می‌كند. یعنی بگوید ما تعهدات تا این میزان سكه را تعقیب می‌كنیم و بقیه را ما دنبال نمی‌كنیم. اگر دولت تعقیب نكند باید خودشان از همدیگر بگیرند. آن دعوا قابل اصلاح نیست و مشكل دومی پیش می‌آید كه باید برای آن هم فكری كرد. به نظرم اگر این كار را انجام بدهند و ساز و كار آن را تعیین كنند و تبلیغات انجام بگیرد و علما درباره آن بگویند به مرور در ذهن مردم جا می‌افتد كه این مهریه بالا مورد قبول نیست. باید بدانند كه مهریه نوعی اكرام و احترام است و پشتوانه نیست. همین الان هم این موضوع برقرار نیست. اگر بگوییم كه وقتی زن طلاق گرفت می‌تواند از مهریه‌اش به عنوان پشتوانه استفاده كند این غلط است. با این پول تازه بدبخت می‌شود. این زن دیگر نمی‌تواند زندگی كند. بلا سر این آدم می‌آید؛ مالش را می‌گیرند. كسی كه شوهر دومی پیدا كند بالاخره از دستش می‌رود و شوهر آن پول را می‌گیرد. اگر این اتفاق هم نیفتد پای مسئله عشق و عاشقی و محبت و زندگی در میان است. زن مجبور است برای اینكه شوهر را از دست ندهد خرجش كند. پول به هر شكل دوام ندارد و از بین می‌رود. مهریه آن است كه بر اساس شناخت و درك یكدیگر بتوانند میزان آن را تعیین كنند.
چرا به اینجا رسیده‌ایم كه تعیین مهریه زیاد را تضمین زندگی زناشویی می‌دانیم؟
من معتقدم یك بیماری اخلاقی در جامعه پدید آمده و آن این است كه مردم یكدیگر را درك نمی‌كنند. با هم تفاهم و تعاطف (لطف و محبت) دارند اما مثل قدیم همدیگر را دوست ندارند. مثل گذشته دیگر حاضر نیستند برای همدیگر كار كنند. یك حالت جدایی پیش آمده كه این همان بیماری است. من مواردی را دیده‌ام كه خانم و آقایی بعد از 10 سال زندگی همدیگر را درك نكرده‌اند. باید به جایی برسند كه بگویند دیگر با هم دعوا نمی‌كنیم چون طرف مقابل هر چه هست همین است و بهتر نمی‌شود. باید در همین شرایط با هم كنار بیایند. اجمالا آنچه بنده از احكام دین و مسائل مربوط به توانمندی‌ها و ناتوانی‌ها و اثرات معكوسی كه از میزان مهریه‌های بالا می‌بینم، یك بحران به وجود آمده است. به نظرم نمی‌رسد با این كارهایی كه الان انجام می‌گیرد مشكلات حل شود. دولت باید قانونی بگذارد كه قوه قضائیه بیش از میزانی معلوم ملزم به گرفتن مهریه نباشد. اگر ملزم به اخذ مهریه نشوند مردم می‌فهمند كه از یك میزانی، مهریه دیگر اعتباری ندارد. اعتبار حقوقی دارد اما از زندان و... خبری نیست. یك راهكار دیگر این است كه در روز اول عقد توانمندی در پرداخت را ببینند و اگر مردی توان تامین مهریه را ندارد این كار را انجام ندهد. راهكار سوم هم این است كه از نظر شرعی به طرفین ازدواج بفهمانند كه بهترین زنان كسانی هستند كه مهریه‌شان كم باشد. هیچ كجا نگفته‌اند كه مهریه زیاد باشد، مهریه باید كم باشد. مقام معظم رهبری درباره زن بیاناتی را فرمودند كه اگر به آنها توجه شود راهگشاست. ایشان در جایی گفتند «مسئله زن و خانواده براى كشور، جزو مسائل درجه یك است. در همین زمینه مسئله زن، این همه منابع و تعالیم اسلامى در دسترس ماست. خدا در رابطه مردان و زنان مومن مسائل مهم و راهگشایی را فرموده است تا مردم بتوانند با مهریه دادن و مهریه گرفتن زندگی شرینی داشته باشند.
شما در حرف‌هایتان به این مورد اشاره كردید كه مردم در تعبیر غلطی مهریه را به عنوان پشتوانه محسوب می‌كنند. اسلام چه موردی را برای تضمین زندگی زن قرار داده است؟
زن با ازدواج واجب النفقه می‌شود. زنی با مهریه كم و زنی با مهریه 100 میلیون تومان در گرفتن نفقه با هم تفاوتی ندارند. شوهر باید به آنها نفقه پرداخت كند.
بهترین مهریه از نگاه اسلام چیست؟
در روایت داریم كه كمترین مهریه را تعیین كنید. این كمترین در زمان و اوضاع مختلف و شئون خانواده‌ها فرق می‌كند. در زمان فعلی ما شئون را هم گم كرده‌ایم. شئون را به مال و ثروت می‌دانیم در صورتی كه این طوری نیست. شئون خانوادگی به فرهنگ خانواده است كه فرهنگ خانواده‌ها به همدیگر بخورد. نه اینكه بگوییم كی پول دارد و كی ندارد. بسیاری از مردم به واسطه اینكه پولدار شدند چون استقلال پولی نداشتند با تظاهر به این كارها می‌خواهند خودشان را از عقده پول دربیاورند. هر كس دوست دارد نسبت به آنچه دارد خودنمایی كند لذا نوكیسه‌ها مهریه‌های بیشتری تعیین می‌كنند. به خاطر همین مهریه‌های دخترهای خانواده‌های اصیل مهریه‌های كمی دارند. من به واسطه اینكه با مسئله ازدواج سر و كار دارم دلم می‌سوزد می‌بینم كه ثروتمندان ما 4، 5 سكه مهریه می‌كنند اما آنهایی كه می‌خواهند خودشان را ثروتمند نشان بدهند 1000 سكه مهریه می‌كنند. این‌ها توانایی‌اش را ندارند اما این كار دروغین را برای خودشان اعتبار می‌دانند. تا بیماری‌های اخلاقی جامعه اصلاح نشود این موارد هم اصلاح نمی‌شود. جامعه باید یكدیگر را تحمل كنند. باید به همدیگر اعتماد كنند و نسبت به امور اجتماعی و آنچه از درد دیگران می‌شنوند یاور یكدیگر باشند. در این چند سال بس كه به مردم دروغ گفته شد و ذهن مردم به دروغ آشنا شد برای همین مردم دنبال این كارهای بد افتاده‌اند. گرانی هم همین طور است. وقتی اقتصاد بیماری وجود داشته باشد مردم به كار ملك فكر می‌كنند. جامعه و مردم باید به یكدیگر اعتبار بدهند و همدیگر را درك كنند. جامعه باید سلیم النفس باشد. در روایت هم آمده كه مردم خداوند واجباتی برای شما قرار داده است، واجبات خودتان را خوب انجام بدهید. واجبات خرج زندگی است اما آنچه بیرون زندگی اتفاق می‌افتد بَرج زندگی است؛ الان برج مردم بیشتر از خرجشان است. چون اقتصاد ناسالم بوده و كار كم شده و بیكاری زیاد است. اگر اخلاقیات درست باشد هم جدایی پایین می‌آید هم همدیگر را می‌خواهند.
پرداخت مهریه چه شرایطی دارد؟ آیا زندانی كردن مردان می‌تواند كمكی به بازپرداخت مهریه كند؟
مهریه عندالاستطاعه و عندقدرته است. یك دسته دیگر هم عندالمطالبه است. اینكه زن كی مطالبه كند و كی مرد بتواند پرداخت كند یك نوع است. نظر شرع این است كه اگر مرد نتواند مهریه را پرداخت كند باید به او مدت بدهند. زندانی كردن مردها بابت مهریه ندادن فقط به زن نگرفتن كمك می‌كند! یا اگر مردی زن بگیرد خودش را گم‌وگور می‌كند تا زن پیدایش نكند. اصل زن و شوهری عاطفه و محبت است. اگر این طور نباشد شیرازه خانواده‌ها از همدیگر می‌پاشد.
الان مهم‌ترین آسیب‌ها و تهدیدهایی كه در این زمینه می‌بینید چه مواردی هستند؟
من سه مشكل عمده می‌بینم. اولی عدم درك یكدیگر است. دوم اینكه خانواده‌ها به هیچ وجه حاضر نیستند فرهنگ همدیگر را بشناسند و قبل از فرهنگ شناسی ازدواج می‌كنند. فرهنگ‌شناسی هم پنهان نیست و خدا طوری معین كرده كه طرفین می‌فهمند. حتی با یك چایی خوردن و نشستن و برخاستن مشخص می‌شود. گاهی فرهنگ‌ها به هم نمی‌خورد. به طور مثال گاهی یك طرف خیلی رخت عوض می‌كند اما آن یكی هفته‌ای یكبار رخت عوض می‌كند. یك خانواده مصرف بهداشتی زیادی دارد و آن یكی كمتر مصرف دارد. در گفتار هم همین طور است. چون به این مسائل عادت كرده‌اند. وقتی زوجی با هم ازدواج می‌كنند زن جزو خانواده شوهر می‌شود و شوهر جزو خانواده زن اما هر كدام فرهنگ خودشان را دارند. یك طرف جوری بار آمده كه وقتی كلمات زشت می‌گویند با هم می‌خندند اما طرف مقابل با شنیدن كلمات زشت داغان می‌شود.
این آموزش‌های مهارت زندگی كجا باید به طرفین منتقل شود؟
بیشتر خانواده نقش دارد. در بیرون و كتاب و... نمی‌شود زندگی كرد. باید تجربیات را در درون فضای خانواده به همدیگر منتقل كرد. اولادها باید فرهنگ خانواده را بپذیرند و گفتارشان به هم بخواند، رفتارشان را قبول كند و كردارشان باید یگانه باشد. گاهی خانواده‌ای مسائلی را مهم می‌داند اما خانواده طرف مقابل مسخره می‌داند. اگر فرهنگ طرفین به هم بخواند دعوایی پیش نمی‌آید. فرهنگ آموزش تدریجی خانواده در گذشته زیاد بود. حالا هر كسی عزت و شوكت خودش را در یك فرهنگ نو می‌داند. با انقلاب در كشور ما مردم یكدفعه جابه‌جا شدند؛ فقیر دارا شد و دارا فقیر شد و تحولات زیادی به وجود آمد. فرهنگ‌ها به هم ریخت. الان اكثر مردم فرهنگ سالم ندارند الا اقلیتی كه اصالت خانوادگی خود را حفظ كرده‌اند.
در كدام مرحله از ازدواج باید اینگونه مسائل را حل كرد؟
فرهنگ غلطی در انتخاب همسر وجود دارد كه باید آن را عوض كنند. با فرهنگ زیست همراه ازدواج كنند. اگر غیر از این باشد هر چقدر هم مهریه زیادی داشته باشند فایده‌ای ندارد و نمی‌توانند با هم زندگی كنند. به خانم‌ها هم توصیه می‌كنم كه با دوستی‌ها و رابطه‌ها هیچ وقت امیدوار به ازدواج نباشند. پسرجوانی كه با ذهنیتی آلوده دختری را اغفال می‌كند و به خواسته‌های نامشروعش رسیده دلیلی نمی‌بیند كه مهریه بدهد و خرج سالن و ازدواج را بدهد. اگر حریم حرمت و سرمایه ازدواج را حفظ كنند می‌توانند طبق شرع و سنت اسلام ازدواج كنند.
+ نوشته شده در یکشنبه ۶ شهریور ۱۳۹۰ ساعت 10:49 توسط رامین خوارزم
|